Theo Nghị định này, một loạt thẩm quyền trước đây thuộc về UBND cấp huyện sẽ được chuyển giao cho Chủ tịch UBND cấp xã. Trong đó có quyền chấp thuận phương án sử dụng đất nông nghiệp của tổ chức kinh tế, phê duyệt phương án sử dụng đất lúa của cá nhân, ra quyết định thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và định giá đất trong một số trường hợp cụ thể.

Điểm thay đổi được người dân quan tâm nhất là việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất – tức sổ đỏ – lần đầu sẽ do cấp xã thực hiện. Ngoài ra, cấp xã cũng được giao quyền cấp sổ đỏ trong các trường hợp góp quyền sử dụng đất, điều chỉnh lại đất đai theo phương án đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Đây là những nhiệm vụ vốn thuộc về cấp tỉnh hoặc huyện trong cơ chế cũ.

Bên cạnh đó, Chủ tịch UBND cấp xã còn có quyền quyết định thành lập hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; kiểm đếm đất đai; thực hiện cưỡng chế thu hồi đất; trưng dụng và gia hạn trưng dụng đất. Cấp xã cũng sẽ tham gia vào việc giải quyết tranh chấp đất đai, thẩm định giá đất và phê duyệt các phương án đấu giá quyền sử dụng đất tại địa phương.

Ngoài việc được trao thêm quyền, chính quyền xã cũng có trách nhiệm cao hơn trong việc tham gia lập, điều chỉnh và công bố quy hoạch sử dụng đất cấp xã; công khai kế hoạch sử dụng đất trong giai đoạn 5 năm; thực hiện tái định cư, lập dự án và báo cáo kết quả các hoạt động liên quan đến thu hồi đất.

Việc phân quyền sâu rộng cho cấp xã trong lĩnh vực đất đai được đánh giá là bước tiến mới trong cải cách hành chính, giúp rút ngắn quy trình, giảm chi phí và thời gian cho người dân. Đồng thời, điều này cũng tạo điều kiện để chính quyền địa phương chủ động hơn trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh từ thực tiễn, thúc đẩy hiệu quả quản lý đất đai ngay tại cơ sở.